دکتر حسن علی اکبری

در مورد سال جهاد اقتصادی چند بحث لازم است. بحث اول شناخت ضرورتها و دلائلی که این نام و شعار برای این سال برگزیده شده و پاسخ به اینکه چه ضرورتهایی برای انتخاب این نام وجود داشت.

امسال نیز پیام نوروزی مقام معظم رهبری علیرغم اختصار آن،در بردارنده نکات و مسائل با ارزش و تعیین کننده ای درزمینه های گوناگون بود.

تبریک،دعا، حوادث تلخ و شیرین کشور و منطقه،تفسیر نوروز و نشانه حرکت طبیعی بودن عید و ضرورت به سمت کمال و تعالی بودن این حرکت ،جمع بندی سال همت مضاعف و کار مضاعف و اظهار رضایت از آن،شتاب کشور در مسیر پیشرفت و تعالی بویژه درتولید علم،مقابله دشمنان با ما در عرصه اقتصادی علاوه بر عرصه فرهنگی و سیاسی و علمی ،تحریم ها و عدم توفیق دشمنان ،نامگذاری سال 90 به جهاد اقتصادی ،انتظار حرکت جهادگونه و جهشی در اقتصاد،ضرورت قرار دادن دهه جاری به عنوان دهه پیشرفت حقیقی و استقرارعدالت برای کشور و منطقه و سرانجام یاد امام و شهیدان. درعین حال برجسته ترین بخش پیام که فقط در پیام های نوروزی مطرح میشود و بسیار مورد توجه است، نامگذاری سال و تعیین شعار جهاداقتصادی بود.



فلسفه و حکمت نامگذاری ها

از سال 1373 تا کنون هر سال همراه با پیام نوروزی و به ابتکار مقام معظم رهبری نام و شعار مخصوصی تعیین میشود. در مورد حکمت این نامگذاری ها از دو جهت میتوان سخن گفت جهت اول فلسفه نامگذاری ها به طور کلی و جهت دوم فلسفه و حکمت نام هرسال بطورخاص.

در مورد جهت اول یعنی حکمت نامگذاریها چند نکته لازم به ذکر است:

الف :هدایت گری

وظیفه رهبری در یک نظام الهی واسلامی ،هدایت همه جانبه انسانها به سوی سعادت و کمال است. او مسئولیت هدایت دلها،ذهنها،جانها و اندیشه ها را به عهده دارد ،نقش او در بالنده نمودن افکاروارائه سرخط و موضوع مناسب جهت تعالی بخشیدن به عقلها و سوق دادن اندیشه های جامعه به سمت مسائل اساسی و مهم و زمینه سازی برای طرح آراءو انظار و شکوفایی ذهن ها در پرداختن به نیاز های هرعصروزمان ،نقش بی بدیل و منحصر به فردی است.بنابراین ناگذاریها راباید دراین راستا به تحلیل نشست.

ب:هدفگذاری

هدفگذاری و آماج نمائی ملی همیشه عامل نشاط ،حرکت،همدلی ،همسویی و هم افزائی نیروها در جامعه میگردد. انتخاب یک شعار یا هدف برای یک سال:

- وحدت کلمه سالانه ای را در بین همگان شکل میدهد.

- به انسجام ملی در مسیر حرکت کشور کمک میکند.

- جریانها وجناحهای خودی و وابسته به نظام را هم سو مینماید.

- مباحثات و گفتگوهای پراکنده را به صورت هدفمند، سامان و جهت میدهد

- نسبت به تهدیدات و خطرات پیش رو هشدار میدهد و برای آمادگی مقابله با آنها توجه لازم را ایجاد میکند.

- افکار عمومی را جهت داده و در حل مشکلات و مسائل به کار میگیرد.

- تلاشها و سیاستها و برنامه ها را پیرامون موضوع خاصی تمرکز می بخشد.

- وحدت رویه به وجود می آورد و پاسخگویی نسبت به آن را در انظار عمومی سبب میشود.

- ارزشها ومفاهیم مورد نظر را که در جامعه بسیار موثر و تعیین کننده هستند برجسته نموده و تبیین مینماید.

- نیاز های اساسی و اقتضاءات زمانه را مورد توجه عموم قرار میدهد و اولویت ودغدغه اصلی اسلام و نظام اسلامی را تعیین میکند.

- انگشت اشاره ای به سوی مهمترین مسائل جامعه میشود.

- بهانه ای برای تولید علم و ادبیات لازم در زمینه خاصی را فراهم کرده و خلاءهای علمی وفکری موجود در مورد آن موضوع را برطرف میکند.

همه این آثار ازناحیه انتخاب یک شعار وهدف ملی به دست می آید.

ج:اصلاح فرهنگ عمومی

نامگذاری سالانه به اصلاح فرهنگ عمومی جامعه بسیار کمک کرده و میکند. نامهایبی معنی وموهوم برجای مانده از فرهنگ باستانی را از از فرهنگ جامعه حذف کرده ، مسائل ارزشی را در فرهنگ جامعه نهادینه مینماید. منشأ تولید ادبیات ، علم و محتوا های مناسب پیرامون هر یک از این نامها و شعار ها میگردد . آگاهی های عمومی را توسعه می بخشد ،خلاقیتها و نوآوری هایی را در اطراف آن شعار به وجود میآورد و همانگونه که هر سال مشاهده نموده ایم فرهنگ عمومی جامعه را در مورد آن نام نه تنها اصلاح بلکه به معنی حقیقی کلمه، ارتقاء و اعتلاء می بخشد.

درمورد جهت دوم یعنی حکمت نامهاوفلسفه هریک از نامها نیزتنها به یک نکته اشاره میشود و آن اینکه بررسی هریک و آثار و نتایج ودستاورد های آنها مطالعه مستقلی را می طلبد و آثارایجابی و همچنین پیامد های سلبی هریک از آنها ( پیشگیریها) و نقش هر یک از نامها در تصحیح روند حرکت در کشور و تناسب آنها با متن مسائل ونیازهای آن سال و در مجموع مثبت بودن هریک ، قابل انکار نیست .عمده مقاصد نامگذاریها،حاصل شده و روند رو به رشدی را در پیاده سازی شعارهای سال، شاهد بوده ایم به گونه ای که برای شعار سال 89 یعنی همت مضاعف و کار مضاعف مقام معظم رهیری اظهار رضایت کرده و در پیام نوروزی خود فرمودند:

ما ملت ایران به توفیق الهی و به فضل پروردگار در سال 89 توانستیم کارهای بزرگی را انجام دهیم. ما سال 89 را به نام «سال همت مضاعف و کار مضاعف» نامگذاری کردیم. خوشبختانه در سرتاسر سال، این شعار تحقق عملی پیدا کرد. میتوانم ادعا کنم که یکی از شعارهائی که در طول این سالها بیشترین بهره را از توجه مردم و مسئولان و عمل آنها و انطباق وضعیت کشور با خود دارا بود و برد، همین شعار «همت مضاعف و کار مضاعف» بود، که واقعاً ملت و دولت خوشبختانه در این کار، در این حرکت سالیانه، همت مضاعف و کار مضاعف را نشان دادند. ما در زمینه‌های اقتصادی، در زمینه‌های سیاسی، در زمینه‌ی حضور عظیم و پرشکوه مردم در عرصه‌های مختلف سیاسی و انقلابی، در عرصه‌ی علم و فناوری و در عرصه‌ی سیاست خارجی، در بخشهای مختلف، خوشبختانه کارهای بزرگی را شاهد بودیم که هم مسئولین کشور، قوه‌ی مجریه، قوه‌ی مقننه و قوه‌ی قضائیه انجام دادند؛ بخصوص قوه‌ی مجریه در این دورانِ یکساله کارهای بزرگی را انجام دادند که از جمله‌ی آنها همین مسئله‌ی حساس و بزرگ هدفمندی یارانه‌ها‌ست، که این کار بزرگ را شروع کردند و امیدواریم ان‌شاءالله با موفقیت کامل این کار به انجام برسد.



نامگذاری سالهای مختلف

نامگذاری ها از سال 73تاکنون به ترتیب زیر بوده است:

وجدان کاری،انظباط اجتماعی73

-انظباط اقتصادی ومالی74

-کار سازنده75

- صرفه جویی76

- صرفه جویی77

- امام خمینی (ره)78

- امام امیر المومنین (ع)79

- رفتار علوی80

- عزت و افتخار حسینی81

- نهضت خدمتگذاری82

- پاسخگویی83

- همبستگی ملی و مشارکت عمومی84

- پیامبر اعظم(ص)85

- اتحاد ملی و انسجام اسلامی86

- نوآوری و شکوفایی87

- حرکت به سوی اصلاح الگوی مصرف88

-همت مضاعف و کار مضاعف89

-جهاد اقتصادی90

همانگونه که مشاهده میشود نامگذاری ها عمومأ در جهت کار آمدی نظام و معطوف به نیاز های اصلی کشور در مقطع زمانی خاصی بوده است و در جهت تصحیح حرکت کلی نظام با توجه به واقعیتهای داخلی و منطقه ای انجام گرفته است.تحلیل وبررسی دستاوردهای هریک از این نامگذاریها گرچه ضروری ولی ازحوصله این نوشتار خارج است.



سال جهاد اقتصادی

در مورد سال جهاد اقتصادی چند بحث لازم است. بحث اول شناخت ضرورتها و دلائلی که این نام و شعار برای این سال برگزیده شده و پاسخ به اینکه چه ضرورتهایی برای انتخاب این نام وجود داشت.

بحث دیگر در مورد مفهوم و مفاد مورد انتظاراین نام به خصوص از دیدگاه رهبرمعظم انقلاب است. همچنین لازم است تعریف روشن و واضحی از این دو واژه یعنی جهاد و اقتصاد و ترکیب آن دو ارائه گردد و ویژگی ها و خصوصیات جهاد اقتصادی ، معیارهای تحقق آن ،شاخص های ارزیابی و خلاصه تبیین نظری و مفهومی در خور و شایسته ای از آن انجام پذیرد. این کارنه تنها باعث اثر بخش شدن این نامگذاری میشود بلکه از هرگونه برداشت ناروا و سوء برداشت ،جلوگیری میکند. پرداختن به مبانی نظری موضوع نیز در همین بحث ضرورت دارد.

بحث سوم پرداختن به زمینه هایی است که برای این شعار وجود دارد .توجه کردن به زمینه های آشکار و غیر آشکار تحقق این شعار و شناخت فرصتهای موجود و همچنین چالشهای مسیر اجرا نمودن این شعار، کار را برای مسئولین و مردم آسانتر مینماید.

بحث چهارم که مورد نیازاست، شناخت الزامات و استلزامات ،باید ها و نبایدها و تکالیف جنبی که به واسطه این شعار متوجه ما میشود و از فراهم کردن مقدمات گرفته تا رعایت شرائط و اصول لازم درپیاده سازی جهاد اقتصادی را در برمیگیرد، هم آنچه به طور کلی لازم است و هم آنچه که به هر مجموعه ای در کشور مربوط میشود.

بحث پنجم وظائف و تکالیف در مقابل این شعار است. باید وظائف بطورروشن توضیح داده شود وظیفه عمومی دولت و مردم چیست ؟ وظائف خاص حاکمیتی و دولتی و دستگاه ها و هر یک به فراخور قابلیت ها و مسئولیت های رسمی آنها چیست؟ کاربردی کردن این شعار برای هرکس و هر مجموعه ای چگونه است؟

راهکار ها کدام است ؟ و خلاصه سوال اینکه چه باید بکنیم، در همه سطوح پاسخ روشنی بیابد.



ضرورتها و دلائل انتخاب این نام

ضرورت اول: حمایت از دولت در برنامه های اقتصادی

سال90،سال سوم دولت دهم ،دولت اصولگرا و مشغول و مسئول طرح ها ی مهم اقتصادی همچون مسکن، تحول در نظام بانکداری،اصلاح بیمه ونظام مالیاتی،محرومیت زدائی،عمران روستایی،اشتغال(وعده تأمین 5/2 میلیون شغل در سال 90) ، پیش بینی دو برابر شدن کارهای عمرانی و پیگیری هدفمند کردن یارانه ها در بخش تولید و اصلاح رفتار اقتصادی و صرفه جوئی و دهها طرح مهم دیگراست که به حمایت جدی رهبری نیاز دارد،این مهمترین ضرورت انتخاب این نام برای سال 90 می باشد.



ضرورت کسب قدرت و اقتدار اقتصادی

نقش توان اقتصادی کشورها در پیشبرد اهداف سیاسی و فرهنگی در دنیای معاصر بر کسی پوشیده نیست .بدون اقتدار اقتصادی توجه جهانیان جلب نمیشود،نفوذ ودستیابی به فرصتهای سیاسی و فرهنگی امکان پذیر نیست و عزت ملی ما جامه عمل نمی پوشد.

پیگیری اهداف انقلاب اسلامی در منطقه علاوه بر مایه های معنوی، نیاز به بسترهای اقتصادی دارد. مقابله دشمنان با ما امروزه در عرصه اقتصادی شدیدتر و خطرناکتر است.

تضمین استمرار پیشرفتهای کشور در عرصه های علمی و صنعتی مستلزم توانمندی اقتصادی است. پیشرو بودن ما در عرصه سیاسی و توان دفاعی ،هنگامی تثبیت میشود که قابلیت های اقتصادی آن را پشتیبانی نماید.مردم دنیا در جهان کنونی ،نظامی را مقتدر میدانند که در حل مسائل معیشتی و تأمین نیاز های اقتصادی خود کارآمد و موفق باشد.

نظام مردم سالار اسلامی ما برای الگو بودن والهام بخش شدن باید به رونق اقتصادی که معجزه ی پذیرفتنی وقابل درک برای دنیای معاصر است ،دست پیدا کند.

از این رو یکی از ضرورتهای طرح سال جهاد اقتصادی ، موضوع قدرت اقتصادی و نقش آن در آینده اهداف انقلاب اسلامی است.



ضرورت توجه به مسئولیتهای آینده ناشی از حوادث منطقه

منطقه ما و جهان اسلام به شدت در حال تحول است و منطقه شاهد دگرگونیهای بسیار عمیق و گسترده است. شتاب تحولات نیزخیره کننده است.

نقش کشور ما در آینده و پس از به ثمر نشستن تحولات چه خواهد بود؟ سرانجام ،سایر کشورها همچون عراق و افغانستان به حسب اقتضاءات بومی و فرهنگی خود از غرب و نظام های استکباری جداشده و به هویت واقعی اسلامی خود بازخواهند گشت. درآن زمان زمینه های رفع وابستگی آنان به غرب درعرصه اقتصاد توسط چه کسانی باید جبران و جایگزین گردد؟ نیازهای آنان برای آنکه تحت فشار و تحریم قرار نگیرد و از این راه آسیب نبیند چگونه باید برطرف گردد؟ بسترهای ارتباط گرفتن با آنان چیست؟ آیا انقلاب اسلامی ایران که سه دهه زودتر از آنها به پیروزی رسیده است ،مسئولیتی در برابر آنان ندارد و نباید آمادگی های لازم جهت مساعدت به آنها درکشورفراهم گردد؟ این موضوع نیز ضرورتی است که درتعیین سال 90 بانام سال جهاد اقتصادی باید موردنظر قرارگیرد.

همچنین ضرورتهای متعدد دیگری برای نامگذاری سال 90 با عنوان جهاد اقتصادی وجود دارد از قبیل:

- ضرورت مقابله با تحریم ها و خنثی سازی تهدیدها

- ضرورت ارائه چهره ای کارآمد از نظام در همه عرصه ها به ویژه عرصه اقتصادی

- ضرورت تمهید مقدمات برای تحقق اهداف دهه پیشرفت و عدالت

- ضرورت ایجاد اشتغال و رفع بیکاری



مفهوم جهاد اقتصادی

انتخاب واژه جهاد اقتصادی به جای واژه های دیگر همچون تلاش ،جهش ، حرکت و مانند آن ، خود دارای پیام و معنای خاصی است آنچه از این نام استنباط میشود چند مطلب است:

مطلب اول آنکه تلاشهای اقتصادی سال های گذشته قابل انکار نیست، از پیروزی انقلاب تا کنون حرکت های اقتصادی بسیار زیادی را شاهد بوده ایم.در این اواخر شتاب فعالیت های اقتصادی در بخش تولید و ساماندهی امور معیشتی مردم به مراتب هدفمندتر و افزونتر از گذشته بوده است با این حال این روند کافی نیست بلکه بایستی اولا حرکت طبیعی اقتصاد کشورسامان یافته تر و بهینه گردد ثانیأ همه برنامه ها بر تلاش اقتصادی متمرکز شود ثالثأ در تولید و فعالیتهای اقتصادی یک جهش اساسی صورت پذیرد.

مطلب دوم آنکه تفاوت بین جایگاه و نقش اقتصاد در نظام مردم سالار دینی با نظام های غربی لازم است رعایت شود ، مبانی فکری نظام های سرمایه داری با مبانی اسلامی متفاوت است ، جهان،انسان،ثروت،طبیعت و در نتیجه رفتار اقتصادی در منظر اسلام با منظر نظام سرمایه داری غربی کاملا متمایز است ، سود و سودپرستی ،زیاده خواهی،اسراف و تبذیر،ظلم و استثمار طبیعت اولیه فعالیت های اقتصادی غیر اسلامی است در حالیکه فعالیت اقتصادی در نگاه اسلام به عنوان ابزاری در خدمت کمال و سعادت انسان باید دارای صبغه و روح الهی وانسانی باشد.

اقتصاد بدون اهداف معنوی و انسانی مطلوبیت ندارد و ما درمسیر توسعه وپیشرفت کشورنباید به سرنوشت مادیگرائی محض واقتصاد زدگی غربی وپیامدهای زشت آن دچار شویم.

آنچه تکلیف عرصه اقتصاد و فعالیتهای اقتصادی در تولید ،توزیع و مصرف و اصولأ نگاه به مال و دنیا از نظر اسلام می باشد، تصحیح انگیزه ها و جهت دهی معنوی به برنامه های اقتصادی است. از همین رو واژه جهاد که واژه ای عبادی و دینی است، گزینش شده تا روح و جهت کار اقتصادی را معنوی و الهی نماید.

ما به دنبال توسعه اقتصادی و تأمین نیاز های معیشتی هستیم بدون آنکه ارزشها و باورهای فرهنگی و دینی خود را از دست بدهیم .ما پیشرفت اقتصادی را در پرتو فرهنگ و ارزشهای خود جستجو میکنیم و این هم یکی از پیام های این نامگذاری است.

مطلب سوم آنکه همچنانکه در روند انقلاب اسلامی شاهد بودیم ظرفیت های عظیم جهادی در کشور همیشه راه گشا بوده است،در پیروزی انقلاب ،در رفع کاستی ها و مشکلات آغاز پیروزی و دردوره دفاع مقدس در قالب حرکتهای جهاد سازندگی و جهاد علمی و جهاد خدمتگذاری و مانند آن خودرانشان داده است.از این ظرفیت معنوی در کشور بهره ها برده ایم و مشکلاتی را برطرف کرده ایم.ظرفیت جهادی که برآمده از روحیه انقلابی و دینی مردم مسلمان کشورمان است، سرمایه پایان ناپذیری برای به سامان رساندن اهداف اقتصادی ما نیز می باشد،غفلت از این سرمایه نوعی ناسپاسی است.

طرح هدفمند کردن یارانه ها ثابت کرد توان ذخیره شده در فرهنگ این ملت، کارهای ناممکن را شدنی می نماید و به مشارکت طلبیدن مردم و بهره گیری از این ظرفیت جهادی عظیم همانند گذشته عامل توفیق نظام در برنامه های ملی و نقطه قوت و امتیازما نسبت به سایر ملتهاست .بنابراین استفاده از این ظرفیت جهادی یک فریضه است.واین پیام دیگری است که ازشعارجهاداقتصادی استفاده می شود.
 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: